بطورکلی تمام زندگی زنبور عسل از ساعتی که بصورت تخم از شکم ملکه بیرون آمد تا روز مرگش به دوقسمت تقسیم می شود .قسمت اول زندگی در داخل کندو قسمت دوم زندگی در خارج از کندو

1-زندگی زنبور عسل داخل کندو:

این خود شامل دودوره است:دوره اول از تخم تا زنبور کامل.دئره دوم از زنبور کامل تا زنبور قادر به پرواز.

1-1از تخم تا زنبور کامل

این قسمت به سه مرحله تقسیم میشود:

1-1-1مرحله تخم:

در سهروز اول به صورت تخم در ته سلول باقی می ماند.مدت لازم برای این مرحله در هر سه نوع زنبور موجود در کندو(کارگر،ملکه و نر)مساوی است.

2-1-1 مرحله لارو سرباز

در اخر روز سوم لارو سفیدرنگ کوچکی از تخم بیرون امده در ته سول هلالی وارقرار میگیرد که نخست زنبور های مسن و بعدا زنبورهای جوان پرستاری و تغذیه انهارا به عهده میگیرند.مدت لازم برای دوره لاروسرباز نیز برای هر سهنوع زنبور مساوی و شش روز است در همین مدت کوتاه با غذای فراوانیکه لاروها دریافت میدارند به سرعت رشد میکنند بطوری که وزنشان 500برابر میگردد.بعلاوه لاروها بتدریجاز وضع هلالی درمی ایند و بصئرت لارو های دراز در طول سلول ها قرار میگیرند.

3-1-1 مرحله لاروسربسته

در ششمین روزه دوره لاروی یا نهمین روزه پس از خروج از شکم ملکه،کارگران نونساز سرسلول هارا با موم قابل نفوذی میپوشانند و بقیه رشد زیر سرپوش انجام میگرد تا زنبور بصورت یک موجوده کامل انرا سوراخ کرده و متولد شود.هوامینواند از جدار این سرپوش عبور نموده و اکسیژن لازم برای تنفس و رشد لارو هارا در اختیارشان بگذارد.

مدتی که برای این دوره لازم است در سه نوع زنبور کندو متفاوت بوده وبرای ملکه هفت،برای کارگر دوازده و برای زنبور نر پانزده روز می باشد بنابراین همان طور که قبلا گفته شد مدتی که برای تبدیل یک تخم به ملکه لازم است جمعا 16روز،برای کارگر 21 و برای نر24 روز است.

2-1 زنبور کامل تا زنبور قادر به پرواز

ملکه 4روز پس از تولد به سن بلوغ رسیده و از روز پنجم قادر به پرواز و جفتگیری است. وی همیشه در خارج از کندودر هوای ازاد جفتگیری می کند.

نرها هیچکار بخصوصی در کندو انجام نمی دهند.شاید در گرم کردن کندو و لاروها نقش کوچکی را بازی کند.مهم ترین وظیفه ی انها اماده بودن برای جفتگیری با ملکه است.زنبور نر12روز پس از تولد به سن بلوغ رسیده و قادر به پرواز جفتگیری می شود.

کارگر ها تا 21 روز پس از تولد قادر به پرواز نیستند. دراین مدت کارهای متفاوتی را داخل کندو به اقتضای سنشان به عهده میگیرند به قرار زیر:

پس از تولد نخست مقدار زیادی عسل و گرده گل میخورند تا قوت بگیرند سپس دو روزه اول را به کار تمیز کردن بدن خود و سلول هایشان و همچنین کمک به تمیزکردنهم سن و سال هایشان می پردازند.در این مدت یک جفت غده شیری که در سرشان قرار دارد فعالیت و ترشح را شروع و ژله شاهانه یا شیر را از خود ترشح می نمایند.

از روز سوم به بعد به تغذیه لاروهایی که سنشان از 3روز بیشتر است میپردازند.از روز5ام *پس از تولد که غده های شیری به حداکثر رشدشان رسیده و نقائصشان رفع شده وظیفه تغذیه ملکه و لاروهای جوانی که سنشان بین 1تا3 روز است را به عهده میگیرند.و این وظیفه را تا روز 12 بعد از تولد انجام می دهند.

از انچه گفته شد این نتیجه مهم را میگیریم که ملکه فقط به وسیله زنبوران جوانی تغذیه می شود که سن ان بین5تا 12روز است.

از روز13ام سه جفت از چهار جفت غده مومی که زیر شکم کارگران قرار دارند شروع به ترشح نموده و زنبورهای جوان را مجبور به موم سازی می کنند.این کار را تاروز 18 پس از تولد ادامه میدهند بنابراین بایستی معتقد شویم که وی تنها 5روز موم ترشح می نماید و پس از ان غده مومی انها از کار میافتد.ولی تصور میکنم که این فقط وضع طبیعی موم سازی غدهای مزبور است،چون در ازمایشی که انجام داده اند توانستند غده مومی کارگران را در سن بیش از35 روزی نیز مجبور به فعالیت کنند. از روز 19 کارگران جلوی سوراخ پرواز و در داخل کندو نظارت رفت و امد زنبورها و در صورت لزوم دفاع از ان را به عهده گرفته و در ضمن گاه گاهی هم پرواز کوچکی را برای جهت یابی در اطراف سوراخ پرواز و کندو انجام داده و تا روزه 21 به همین وضع ادامه می دهند.

2-زندگی زنبور عسل در خارج کندو

این مرحله از زمانی شروع می شود که زنبور قادر به پرواز شده وبا مرگش خاتمه می یابد .

زنبورها از روز21 بعد تولد بکار داخلی در کندو خاتمه داده ومشغول آوردن بار از خارج به کندو می شوند .کارگران به محض اینکه قادر به پرواز شدند به 4 دسته نامساوی تقسیم می گرددند .

1-2 دسته اول

دسته اول به جمع آوری صمغ درختان می پردازند که پس از حمل به کندو و کردنشان جسمی به نام بره موم را بوجود می آورند. بره موم مثل الكل خاصیت میکروب کشی و ضد عفونی را دارد. زنبورها با آن جدار داخلی سلولها را خوب میکروب کشی می کنند تا نوزادانشان در محیطی آلوده تولد نیافته و در نتیجه یارو تلف نشوند. ملکه هم قبل از تخم گذاری همانطوری که قبلا گفته شد اول سرش داخل سلول فرو می برد تا از وضع داخلی آن مطلع گردد و فقط موقعی در داخلش خم می گذارد که مطمئن باشد که سطح داخلی سلول با بره موم ضدعفونی شده و بعلاوه سلول خالی است. 

از بره موم زنبورها، برای مسدود کردن سوراخها و درزهای جدار کندو که قطرشان از چهار میلیمتر کمتر باشد و همچنین برای کوچک کردن سوراخ پرواز هم استفاده می کنند.

2-2 دسته دوم

دسته دوم آب مورد احتیاج جمعیت را از خارج به داخل کندو حمل می کنند تا به زنبورهای جوانی که در داخل کندو مشغول فعالیت بوده و هنوز قادر به پرواز نیستند آب برسانند. بعلاوه در هوای گرم تابستان گرمای داخلی کندو را در ۳۵ درجه ثابت نگه دارند، چون لاروها فقط در حرارت ۳۵ درجه قادر به رشد و زندگی هستند. وقتی که هوای خارج از کند و مثلا به ۳۸ درجه برسد عده ای از زنبورها با خود مقداری آب به داخل کندو آورده و آنرا با فشار به صورت ذره های خیلی ریز در هواپخش می کنند و عده ای هم همراه همین زنبورها روی قابها و کف کند و ایستاده بشدت پر می زنند. این کار گرمای داخلی کندو را مثل کولر آبی پائین می آورد و آنرا بکمک حس گرماسنج زنبورها در ۳۵ درجه نگه می دارد. بدین طریق مانع آن می شوند که گرمای هوای داخل کندو بالا رفته و لاروها خفه می شوند.

3-2 دسته سوم

 دسته سوم گرده گل را به دو پای عقب خود در محلی که آنرا به علت فرورفتگی اش سبد مینامند به کمک بزاق دهان چسبانده و با خود به کندو می آورند.

در کندو آنرا داخل سلولها مثل عسل ذخیره می کنند ولی برخلاف سلولهای عسل هرگز سرش را نمی پوشانند. گرده گل صرف تغذیه ی نوزادان وزنبورها می گردد ودر تغذیه آنها همان نقشی را بازی میکند که شیر در تغذیه کودکان و گوشت در تغذیه ی ما می نماید. گرده گل دارای مقدار زیادی  مواد پروتئینی و چربی بوده و به اندازه ی کافی هم ویتامین های مختلف دارد. 

کارگر در حال جمع آوری گرده گل

مواد پروتئینی مثل گوشت یا گرده گل در مجاورت هوا خیلی زود خراب و فاسد می گردن کارگران پس از انبار کردن گرده های گل (که از مواد پروتئینی درست شده در داخل سلولها آنقدر با سر فشارشان می دهند تا همه هوا از خلل و فرج آن خارج گردد (شکر ۹۵) پس از اینکه دو سوم سلول با گرده پر شدرویش را با یک قشر خیلی نازک عسل می پوشانده تا سطح آن نیز با هواتماس نداشته و در نتیجه فاسدنگردد. بدین طریق کارگران موفق می سوزه که گردهی گل را که معمولا خیلی به آسانی فاسد می شود مدتها سالم و قابل اس کنسروکنند. این کار نیز یکی دیگر از شاهکارهای درک زنبورعسل است.

4-2 دسته چهارم

دسته چهارم که تعدادشان خیلی بیشتر از جمع سایر دسته ها است بر روی گلها نشسته و شهد آن را می مکند و پس از آنکه به اندازه کافی شهد در عسلدانشان جمع کردند به کندو برگشته آنرا داخل سلولها به همان حالت نارس می گذارند . در شب که تاریکی مانع خروجشان از کندو می شود همه کارگران چه پیر و چه جوان با هم شهد را از داخل سلولها مکیده مقداری از آبشان را از راه بدن تبخیر وآنراغلیظ می کنند وپس از آنکه تبدیل به عسل رسیده شد آنرا در سلولهایشان برای استفاده ی زمستانی ذخیره می نمایند .و معمولا سرشان را با یک ورقه غیر قابل نفوذ هوا می پوشانند.

.دو دسته اخیر هنگام جمع آوری گرده و شهد مقداری گرده گل به بدنشان می چسبد و وقتی روی گل بعدی برای جمع کردن گرده گل یا شهد می نشیند گرده های زیادی که روی بدنشان چسبیده بود ناخودآگاه تعدادی بر روی مادگی این گل افتاده ویکی از آنها مادگی را بارور نموده تشکیل میوه می دهد و بدین وسیله محصول میوه ی باغ نیززیاد می شود.

در اروپا و آمریکا معمولا باغداران در زمستان با زنبورداران با اتحادیه های زنبورداری تماس گرفته و از پیش کندوهای آنها را برای روزهایی که باغهای میوه شان پر از شکوفه است کرایه کرده و پولی معادل ۵۰ مارک آلمانی بابت اجاره هر کندو می پردازند . زیرا از نقش مهم زنبور عسل در ازدیاد میوه باخبرند و خوب می دانند که اگر مثلا برای باغ میوه ۲۵ هکتاریشان صد عدد کند و اجاره کنند و مبلغ ۵۰۰۰ مارک بپردازند، در عوض زنبور گلهای درختان میوه را گرده افشانی کرده در نیتجه مقدار میوه ها خیلی زیادتر شده و از این راه لااقل ۷۵۰۰۰ مارک، یعنی ۱۵ برابر پولی که برای اجاره کندوها پرداخته بودند اضافه درآمد خواهند داشت. از این گذشته با گرده افشانی وسیله زنبورعسل شکل و رنگ و مزه میوه ها نیز خیلی بهتر می شوند. بنابراین همانطوری که می بینیم منفعت برنده ی اصلی از زنبور عسل باغدارها هستند نه زنبوردارها.وضع زندگی زنبورهای چهار دسته نامبرده در بالا آنطور نیست. که کارگران هر دسته منحصرا کاری را انجام دهند که به عهده ی آنها واگذار شده و بس. برعكس هرگاه یکی از کارها بطور موقت به تعداد زنبور بیشتری محتاج گردد زنبورهای دسته های دیگر کار اصلی شان را رها کرده تا رفع احتیاج به کمک آنها می پردازند.